Άλλοι πιστεύουν ότι θα φέρει μια νέα προβλήματα. Το κρίσιμο ερώτημα, όμως, δεν είναι αν η Μαδρίτη θα πρέπει να κάνει αίτημα διάσωσης ή όχι, αλλά το είδος της διάσωσης που θα της προσφερθεί. Ο κίνδυνος είναι ότι θα μοιάζει με το κοντόφθαλμο, ανίκανο-να-υλοποιοηθεί πρόγραμμα που εφαρμόζεται στην Ελλάδα και την Πορτογαλία και το οποίο έχει πυροδοτήσει μια φθίνουσα πορεία της οικονομίας που βαθαίνει την κοινωνική και πολιτική διαίρεση.
Με την ανεργία να
κυμαίνεται στο 25 τοις εκατό, η οικονομία της Ισπανίας οδεύει για μια
ακόμη χρονιά ύφεσης. Παρά τις σοβαρές περικοπές του προϋπολογισμού και
τις αυξήσεις φόρων, λίγοι πιστεύουν ότι οι στόχοι για το έλλειμμα που
συμφωνήθηκαν για το 2012 ή το 2013, θα πληρούνται. Περαιτέρω περικοπές
θα ακολουθήσουν, παρόλο που η φτώχεια αυξάνεται ήδη μεταξύ των πιο
ευάλωτων, οι νέοι μεταναστεύουν, οι ιδιοκτήτες ακινήτων κινδυνεύουν με
έξωση, και οι οικογένειές δεν έχουν πλέον πόρους για να βοηθήσουν τους
συγγενείς τους.
Οι χρηματοπιστωτικές
αγορές παραμένουν κλειστές για την χώρα, η πίστωση έχει στερέψει στον
τραπεζικό τομέα και οι περιφερειακές κυβερνήσεις κατέρρευσαν. Μόνο οι
εξαγωγές και οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες της Ισπανίας προσφέρουν
ελπίδα, αλλά με την ανεργία στην Ευρώπη στα υψηλότερα επίπεδα από την
εισαγωγή του ευρώ, η εξωτερική ζήτηση φαίνεται απιθανό να άρει τη χώρα
από την ύφεση.
Η Ισπανία πιέζεται από
την κορυφή καθώς η ΕΕ επιμένει σε μεγαλύτερες περικοπές - ακόμα κι αν
παρόμοια μέτρα που είχαν ληφθεί πριν από ένα χρόνο αντέστρεψαν τέσσερα
τρίμηνα ανάπτυξης, βάζοντας ένα απότομο τέλος σε μια ελπιδοφόρα
ανάκαμψη.
Τα θεσμικά όργανα της
ΕΕ επαινούν συνήθως τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις της Μαδρίτης και τα
μέτρα προσαρμογής. Όμως, δεδομένου ότι τα μέτρα για την τόνωση της
ανάπτυξης απουσιάζουν, τα φορολογικά έσοδα συρρικνώνονται και οι δαπάνες
συνεχίζουν να αυξάνονται, είναι μάλλον αδύνατο να επιτύχει η χώρα τους
στόχους του ελλείμματος. Αφού εισήλθε στην κρίση με ένα χρέος προς το
ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της τάξεως του 36 τοις εκατό και ένα
δημοσιονομικό πλεόνασμα 1,9 τοις εκατό, οι τόκοι είναι τώρα το
μεγαλύτερο κονδύλιο του προϋπολογισμού της Ισπανίας. Όμως, παρά αυτόν
τον φαύλο κύκλο, το μήνυμα της Ευρώπης παραμένει: να είστε υπομονετικοί
και συνεχίστε.
Υπάρχει επίσης πίεση
και εσωτερικά, καθώς οι κοινωνικές εντάσεις κορυφώνονται και οι πολίτες
στρέφουν την οργή τους προς την πολιτική τάξη. Σε λιγότερο από ένα
χρόνο, το κυβερνών κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα έχει χάσει περισσότερο από 15
ποσοστιαίες μονάδες, διαβρώνοντας την πλειοψηφία που χρειάστηκε οκτώ
χρόνια για να δημιουργηθεί. Οι Σοσιαλιστές της αντιπολίτευσης δεν είναι
έτοιμοι να επωφεληθούν από κάτι τέτοιο, θέτοντας τη χώρα σε μια πιθανή
περίοδο αστάθειας στην οποία τα κύρια κόμματα δε θα είναι σε θέση να
κυβερνούν αποτελεσματικά. Όπως έδειξαν πρόσφατες διαδηλώσεις, οι
αγανακτισμένοι που κατέλαβαν ειρηνικά στους δρόμους την περασμένη άνοιξη
απαιτούν καλύτερη ποιότητα δημοκρατίας και έχουν απηυδήσει με την
έλλειψη ανταπόκρισης καθώς γίνονται όλο και πιο ριζοσπαστικοί.
Επιπρόσθετα σε αυτές
τις εντάσεις, η Μαδρίτη αντιμετωπίζει τις περιφερειακές διαφωνίες. Οι
Καταλανοί, οι οποίοι πριν από 22 μήνες ήταν τα πειραματόζωα των
πολιτικών λιτότητας, βιώνουν τώρα σοβαρές περικοπές και η ανεργία έχει
φτάσει τα 850.000 άτομα. Ως δεύτερη πλουσιότερη περιοχή της Ισπανίας, με
μια ισχυρή εθνική ταυτότητα, μπορεί πλέον να αποφασίσει ότι θα ήταν σε
καλύτερη θέση αν άφηνε το ισπανικό βασίλειο, μια κίνηση που θα μπορούσε
να προκαλέσει μια παρόμοια αντίδραση και από τους Βάσκους.
Σε περίπτωση που η
χώρα τελικά διασπαστεί, οι Ισπανοί, φυσικά, θα πρέπει να αναλάβουν την
ευθύνη για τη διάσπαση της. Αλλά οι ιστορικοί σίγουρα θα καταλήξουν στο
συμπέρασμα ότι το λάθος σύνολο των πολιτικών λιτότητας έπαιξαν ρόλο στο
αποτέλεσμα αυτό. Αυτή θα είναι η τελική ειρωνεία για μια χώρα που έχει
χτίσει τη δημοκρατική ταυτότητα της γύρω από την Ευρώπη και την ένταξη
στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Για δεκαετίες, ζήσαμε
με την φράση του φιλόσοφου José Ortega y Gasset της: «Η Ισπανία είναι το
πρόβλημα, η Ευρώπη είναι η λύση.» Αλλά οι δημοσκοπήσεις τώρα δείχνουν
μια άλλη εικόνοα: μόνο το 30 τοις εκατό των Ισπανών έχουν θετική άποψη
για την ΕΕ και 28 τοις εκατό αρνητική. Η Ισπανία είναι τώρα, μετά την
Κύπρο, το κράτος μέλος όπου η εικόνα της ΕΕ είναι η πιο αρνητική.
Χρειαζόμαστε οπωσδήποτε μια διάσωση. Αλλά θα πρέπει να είναι έξυπνη –
που δεν θα έχει εμμονή
με στόχους για το έλλειμμα, αλλά θα παρέχει τη χρηματοοικονομική
σταθερότητα που χρειάζεται η Ισπανία για να προχωρήσει σε διαρθρωτικές
μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, να αναζωογονήσει την οικονομία της,
να θεραπεύσει την κοινωνία της και να κρατήσει τη χώρα ενωμένη.
sofokleous10