«Επί Χάρτου: Δυτικομακεδόνες και Κοζανίτες στη Δυτική Ευρώπη - Ουγγαρία» είναι ο τίτλος της έκθεσης στη Δημοτική Χαρτοθήκη Κοζάνης (Αρχοντικό Λασσάνη), που εγκαινιάζεται την Τρίτη 9 Οκτωβρίου (18.30) και θα διαρκέσει ώς τις 31 Οκτωβρίου. Στα εγκαίνια θα συμμετάσχουν ως ομιλητές η Ολγα Κατσιαρδή-Hering, καθηγήτρια στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, και ο Ικαρος Μαντούβαλος, λέκτορας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο, που θα αναφερθούν στα μεταναστευτικά δίκτυα και τη δραστηριότητα των Ελλήνων της διασποράς το 18ο και το 19ο αιώνα. Την εκδήλωση θα προλογίσουν ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Eoetvoes της Βουδαπέστης Λάζλο Ζεντάι, γενικός γραμματέας της Διεθνούς Χαρτογραφικής Ενωσης (ICA), και ο καθηγητής του ΑΠΘ Ευάγγελος Λιβιεράτος, πρόεδρος της Επιτροπής για τη Χαρτογραφική Κληρονομιά της ICA.
Κεντρικό έκθεμα αποτελούν δύο σπουδαίοι Ατλαντες: ο ιστορικός Ατλας του 18ου αι., της συλλογής της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης, που εκδόθηκε στη Νιρεμβέργη από το χαρτογράφο Γιόχαν Μπατίστ Χόμαν, με τίτλο «Atlas Minor XXXVI Tabularum Hommanianarum Coloribus methodice distinctarum» και ο σύγχρονος παγκόσμιος ιστορικός Ατλας του Ούγγρου Χίντας Γκάμπορ «Toertιnelmi Vilαgatlasz» (ευγενική παραχώρηση του Ι. Μαντούβαλου), που εκδόθηκε στη Βουδαπέστη το 2001. Οι άτλαντες αυτοί πλαισιώνονται από ιστορικούς χάρτες της Ουγγαρίας (τέλη 18ου - 19ος αι.) και έργα Ευρωπαίων χαρτογράφων, προβολές βίντεο και συσχετίσεις με σύγχρονες απεικονίσεις της περιοχής, χάρη σε ψηφιακές επεξεργασίες. Η έκθεση δίνει την ευκαιρία για μία περιήγηση σε περιοχές της Κεντρικής Ευρώπης και Ουγγαρίας, όπου Δυτικομακεδόνες και Κοζανίτες, ανάμεσα σε άλλους δραστήριους Ελληνες, συνέβαλαν στην αναγέννηση του ελληνικού έθνους.
Επίσης η Δημοτική Χαρτοθήκη Κοζάνης συμμετέχει στις εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από την Απελευθέρωση της Μακεδονίας, φιλοξενώντας την έκθεση χαρτών «Από τη Μελούνα στην Κοζάνη, 1912», που εγκαινιάζεται στο Αρχοντικό Λασσάνη την Πέμπτη 11 Οκτωβρίου (18.30) από το δήμαρχο Λάζαρο Μαλούτα και τον περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας, Γιώργο Δακή.
Παρουσιάζονται χάρτες που εικονογραφούν την ιστορία της ελληνικής χαρτογραφίας του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, που αποτυπώνει τη διαδοχική διεύρυνση της ελληνικής επικράτειας, από τη συνοριακή γραμμή του 1832, τις εκβολές Ασπροποτάμου - Σπερχειού, στη συνοριακή γραμμή της Θεσσαλίας του 1881, μέχρι τα όρια της Ηπείρου και της Μακεδονίας του 1912-1913. Στην έκθεση γίνονται αναφορές σε προσωπικότητες όπως ο Παπαρρηγόπουλος, ο Μαυροκορδάτος, ο Hartl κι ο Παύλος Μελάς αλλά και σε ανώνυμους «χαρτογράφους» της Χαρτογραφικής Υπηρεσίας Στρατού, που όργωσαν τα βουνά της μεθορίου και της Μακεδονίας από το 1898 μέχρι το 1904 και το 1912-1913, δημιουργώντας τους χάρτες που αποτέλεσαν τη «χαρτογραφική αιχμή του δόρατος» του στρατεύματος στην πορεία από τη Μελούνα προς την Κοζάνη και τη Μακεδονία, το 1912.
Η έκθεση, που θα διαρκέσει ώς τις 31 Οκτωβρίου, αποτελεί συνδιοργάνωση του Εθνικού Κέντρου Χαρτών και Χαρτογραφικής Κληρονομιάς και της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Ανδρών Θεσσαλονίκης και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη το 2011.
Η Χαρτογραφική Εβδομάδα «Η Κοζάνη στον Κόσμο των Χαρτών» διοργανώνεται με την ευκαιρία του 12ου Εθνικού Συνεδρίου Χαρτογραφίας «Χαρτογραφία & Χωρική Πληροφορία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση» (Κοβεντάρειος, 10-12 Οκτωβρίου). Το συνέδριο διοργανώνεται από τη Χαρτογραφική Επιστημονική Εταιρία Ελλάδας.