Τήνος, ενσάρκωση του ωραίου και του ιερού! Πρώτα οι Πελασγοί, μετά οι Ίωνες, οι Αθηναίοι, οι Μακεδόνες, οι Πτολεμαίοι, οι Ρωμαίοι. Εγκαταστάσεις εντοπίζονται στο νησί ήδη από την νεολιθική εποχή και αργότερα τη γεωμετρική και την αρχαϊκή.
Βρίσκεται μεταξύ της Άνδρου
(780 μέτρα), της Μυκόνου (8 ναυτικά μίλια)
και νοτιοανατολικά της Σύρου (12 ναυτικά
μίλια). Είναι το τέταρτο νησί των Κυκλάδων
μετά την Νάξο, Άνδρο και Πάρο,
καλύπτοντας μια επιφάνεια 194 τετραγ.
χιλιομέτρων με συνολικό μήκος ακτών 105
χιλιόμετρα και απόσταση 85 ναυτικών μιλίων
από τον Πειραιά. Ο πληθυσμός φθάνει τους
7.800 κατοίκους.
Υπάρχουν καθημερινά φέρρυ,
που μεταφέρουν αυτοκίνητα και επιβάτες από
τον Πειραιά και τη Ραφήνα (62 ναυτικά
μίλια). Επιπλέον υπάρχει σύνδεση με την
Άνδρο, Μύκονο, Πάρο, Ίο και Σαντορίνη.
Μέσα
από δύο όνειρα και μια ζωντανή οπτασία
η μοναχή Πελαγία πήρε την εντολή από
τη Θεοτόκο να πει στον τότε επίσκοπο Γαβριήλ
και στους προύχοντες του νησιού να σκάψουν
και να βρουν την σεπτή εικόνα Της που ήταν
κρυμμένη στα σπλάχνα της γης. Στην Ιερά
Μονή Κεχροβουνίου που είναι το δεύτερο
προσκύνημα του νησιού σώζεται, από το 1823
μέχρι σήμερα, το κελλάκι της Οσίας
Πελαγίας.
Το
όνομα της Τήνου είναι προελληνικό –
πιθανώς από τον πρώτο οικιστή –
συνεχίστηκε με το φοινικικό Ταννότη (=φίδι).
Την είπανε ακόμη "Οφιούσα” για το
πλήθος των φιδιών που εξολόθρευσε ο
προστάτης της Ποσειδών, "Υδρούσα”
για τα νερά της, "Νησί του Αιόλου” για
τους δυνατούς βοριάδες της.
Μερικές
σημαντικές χρονολογίες για το νησί:
- 480 π.Χ. Η τηνιακή τριήρης του Παναίτιου ενώνεται, λίγο πριν τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας, με τον ελληνικό στόλο και τον πληροφορεί για τα σχέδια των Περσών. Το όνομα της Τήνου θα γραφτεί στον αφιερωτικό τρίποδα του Δελφικού Μαντείου.
- Βυζαντινή περίοδος. Ανήκει στο "Θέμα Ελλάδος” και δέχεται τις αλλεπάλληλες επιδρομές των Σαρακηνών.
- 1204. Περνάει στην κυριότητα των Βενετσιάνων, αρχικά ως κτήση της οικογένειας Γκίζη (1207 – 1390) και στη συνέχεια, ως το 1715, κάτω από την άμεση διοίκηση της Δημοκρατίας του Αγίου Μάρκου. Η πολύχρονη παρουσία των Βενετών έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα της Τήνου. Την κατέστησε καταφύγιο των κατατρεγμένων Ελλήνων, εξασφαλίζοντας σταθερότητα και σχετική ασφάλεια. Επηρέασε την κοινωνική σύνθεση, με τη δημιουργία ενός ιδιότυπου φεουδαλισμού, την πολιτιστική και θρησκευτική κατάσταση (παρουσία καθολικού δόγματος)
- 1715. Οι Τούρκοι, μετά από πολλές ανεπιτυχείς προσπάθειες, καταλαμβάνουν το νησί. Η παρουσία τους όμως θα είναι σχεδόν τυπική. Αξιοποιώντας τις ευνοϊκές συνθήκες, η Τήνος προάγεται θεαματικά. Αυτοδιοικείται, ακμάζει οικονομικά και αναπτύσσει το διαμετακομιστικό εμπόριο και τις χειροτεχνίες. Ιδιαίτερα στη μαρμαρογλυπτική, αναδεικνύεται το μεγαλύτερο κέντρο στην Ελλάδα, με οικογένειες που καλλιεργούν κληρονομικά την τέχνη και περιοδεύουν ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο, τη Μικρασία, τη Βαλκανική.
- 1771 – 1774. Ένα σύντομο πέρασμα των Ρώσων από το νησί κατά την επανάσταση του Ορλώφ.
- 1821, 31 Μαρτίου. Πρώτος ο Πύργος απ’ όλες τις Κυκλάδες υψώνει τη σημαία της Επανάστασης στην έξω μεριά. Η Χώρα ακολούθησε στις 20 Απριλίου, ενώ πολλά πρόσφεραν οι Τηνιακοί στον αγώνα κατά και κατά ξηρά.
Τήνος, το νησί της θετής μητέρας του Θεολόγου, της Παναγίας. Είναι ο τόπος της προσδοκίας, όπου ο πιστός βιώνει τη συνάντησή του με το Θεό και την Αγία Μητέρα Του.
Είναι ακόμη ένας
τόπος που κρύβει πολλές ομορφιές στα
περίπου είκοσι χωριά για όποιον θελήσει να
τον γνωρίσει καλύτερα.
Νησί
που διατηρεί σε μεγάλο βαθμό τον
παραδοσιακό χαρακτήρα του, στην
αρχιτεκτονική των χωριών αλλά και στον
καθημερινό βίο, με τους φιλόξενους
ανθρώπους του, τα πανηγύρια και τα έθιμά του.
Χαρακτηριστικά πανηγύρια γίνονται στη Βουρνιώτισσα
(24 Σεπτεμβρίου), στην Αγία Βαρβάρα στο
Σμόβωλο (4 Δεκεμβρίου), στον Τριπόταμο
(ανήμερα Χριστουγέννων), στον Κτικάδο (Δευτέρα
του Πάσχα), στη Λακκωτιανή Ιστερνίων (Κυριακή
του Θωμά), στην Παναγιά στο Βρυσί (Πρωτομαγιά),
στην Αγία Παρασκευή στην Καραμπούσα (26
Ιουλίου) στην Κυρά Ξένη (23 Αυγούστου)
Πατρίδα
των κορυφαίων νεοελλήνων καλλιτεχνών της
σμίλης και του χρωστήρα (Χαλεπά, Φιλιππότη,
Σώχου, Βιτάλη, Φυτάλη, Γύζη, Λύτρα, Γαϊτη κ.α.),
αλλά και πλήθους ανώνυμων μαστόρων που
έχουν αφήσει τη σφραγίδα τους στις
εκκλησίες, στα σπίτια, στους περιστεριώνες. Επιπλέον ανέπτυξε τη μαραμαρογλυφία όσο κανένας
άλλος τόπος.
Η
σημερινή πρωτεύουσα άρχισε να αναπτύσσεται
τον 18ο αιώνα και έχει 3.750 κατοίκους.
Η Χώρα και το λιμάνι
, η Τήνος, είναι ένα κέντρο εξυπηρέτησης
για την επίσκεψη και των άλλων χωριών του
νησιού, μικρών και μεγάλων.
34 παραδοσιακά ανέπαφα χωριουδάκια,
κάτασπρα, μεσόγεια ή παραθαλάσσια
στολίζουν την Τηνιακή ύπαιθρο, που είναι
πλούσια σε φυσικές ομορφιές και σε εναλλαγή
τοπίων.
Η Τήνος είναι
ιδιαίτερα ορεινή (ψηλότερη κορυφή ο Τσικίνας
713 μέτρα), με μερικές μικρές και εύφορες
κοιλάδες.
Το νησί έχει τη δική του
χαρακτηριστική κυκλαδίτικη αρμονία:
πλούσια, άφθονη βλάστηση, μικρά χωριά με
κάτασπρα σπίτια, με καταστόλιστους
περιστεριώνες και αμέτρητα εκκλησάκια.
Αξίζει να επισκεφθείτε τα ερείπια του ναού
του Ποσειδώνα στα Κιόνια, το
ανεξερεύνητο σπήλαιο στην παραλιακή θέση «Γαστριά»,
το Εξώμποργο όπου η αρχαία
πρωτεύουσα του νησιού, το χωριό Βώλαξ με
τους στρογγυλούς γρανιτένιους ογκόλιθους-
μοναδικό τοπίο στον κόσμο.
Όλοι οι κάτοικοι του χωριού είναι
καλαθοπλέχτες και μπορεί να επισκεφτεί
κανείς τα εργαστήριά τους.
Στον
Πύργο η επίσκεψη στο σπίτι του Χαλεπά είναι εκ των ουκ άνευ. Λίγο
μακάβριο η βόλτα στο νεκροταφείο, αλλά θα θαυμάσετε υπέροχα
γλυπτά στους τάφους...
Πρέπει
να δείτε:
Ο Κορνήλιος Καστοριάδης αποκάλεσε την Τήνο "χειροποίητο νησί". Αξίζει να δείτε:
Την
εκκλησία της Παναγίας και το μαυσωλείο των
θυμάτων από τη βύθιση της «Ελλης»,
τον ορθόδοξο μητροπολιτικό ναό των Ταξιαρχών
με το θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο (Κων/πολη
17 αι.) και το μαρμάρινο καμπαναριό, τις άλλες
παλιές εκκλησίες (Μαλαματένια, Αη Γιάννης,
Άη Νικόλας, Άη Λευτέρης, Αγία Παρασκευή κ.α.)
με όμορφα τέμπλα και εικόνες, τη γραφική Παλάδα
με το καθολικό μοναστήρι San Antonio (1743), τον
καθολικό ναό του Αγίου Νικολάου με το
ξυλόγλυπτο αλτάριο, το Πνευματικό κέντρο με
πλούσια βιβλιοθήκη του Δήμου, το
Εκκλησιαστικό Λύκειο (έργο του υιού Πικιώνη),
την Υφαντουργική Σχολή και την τετράπλευρη
σκαλιστή "Κάτω Βρύση” (1978).
Επίσης:
το
χωριό Τριάνταρος (με τις «γούρνες»- τα
παλιά κοινόχρηστα πλυντήρια), το μοναστήρι
της Αγίας Τριάδας (με το κρυφό σχολειό και
οστεοφυλάκιο επιφανών Τηνίων), το
αρχαιολογικό μουσείο (με το μαρμάρινο
δελφίνι, το ανάγλυφο της θεάς Κυβέλης και το
ηλιακό ρολόϊ), την Πινακοθήκη.
Αυτό που θα σας εντυπωσιάσει σίγουρα είναι τα κλειδιά των σπιτιών, που οι κάτοικοι αφήνουν πάνω στις πόρτες!
Ακόμα:
μη ξεχάσετε να δείτε από κοντά ένα από τους εξακόσιους περιστεριώνες που
υπάρχουν στο νησί . Απόλυτο must μην τους χάσεις... Είναι περίτεχνες φωλιές
περιστεριών πάνω σε λιθόχτιστα
οικοδομήματα στα οποία το κάτω πάτωμα είναι
αποθήκη- του 18ου και 19ου αιώνα.
Φτάνουν σε ύψος τα 7-8 μέτρα και
χρησιμοποιούνται από την εποχή της Βενετοκρατίας.
Συγκρότημα
σπουδαίων, περιστεριώνων υπάρχει στον Ταραμπάδο,
ενώ αρκετούς ακόμη μπορεί να βρεί κανείς
συγκεντρωμένους στο Λιβάδι Κώμης –
Καλλονής και στην περιοχή Στενής
Φαλλατάδου.
Μπορείτε να ψωνίσετε:
Αναμνηστικά που έχουν σχέση με τη θρησκεία,
γλυπτά από μάρμαρο, παραδοσιακά υφαντά.
Χειροποίητα καλαθάκια…
Που θα φάτε:
Στο
"Θαλασσάκι", βρίσκεται στην παραλία Υστέρνια. "Αγία Θάλασσα" στον
Πάνορμο. "Κουτούκι της Ελένης" στη Χώρα· λειτουργεί από το 1853 με
μεζέδες και φαγητά κατσαρόλας. Σπεσιαλιτέ οι μαραθοτηγανίτες, οι
κολοκυθοκεφτέδες και οι αρναδικές μανίτες.
"Μεταξύ
μας" στη Χώρα: δοκιμάστε τη μακαρονάδα του ψαρά και το γεμιστό
καλαμάρι. "Παλλάδα" στη Χώρα: εστιατόριο για καλό και γρήγορο μαγειρευτό
φαγητό.
Στο
Κτικάδο η "Δροσιά", προσφέρει της ώρας και μαγειρευτά. Ο "Ρόκκος"στο
Βώλακα με ντόπιες σπεσιαλιτέ και νοστιμότατα κρεατικά.
Μπαλλής στη Χώρα: Ανοιχτό μέχρι το πρωί και με καλό φαγητό (τοπικές κυρίως γεύσεις από δικά του προϊόντα).
Ακρογιάλι στον Άγιο Ρωμανό, για ψάρι και σαλάτες από τον κήπο.
Πρέπει
να
δοκιμάσετε: Λούζες, κοπανιστη, μυζήθρα, ποικιλία σαλαμιών, ψητά
λουκάνικα, πηχτή, πιτσούνια, κουνέλι στιφάδο, αγκινάρες σε λαδολέμονο,
ντόπια πεντανόστιμα κρέατα, φρουτάλια, ρεβιθοκεφτέδες, μαραθοκεφτέδες,
σαλιγκάρια τηγανητά, νιτράδα με σύγλινο, παστέλι σερβιρισμένο πάνω σε
φύλλα λεμονιάς, γλυκές τυρόπιτες, κατμέρια, τη ρακή και τους
λουκουμάδες.
Αν
έχετε σκάφος:
Το
νησάκι Πάνορμος η Πλανήτης,
το Δρακονήσι, οι Καλόγεροι και το Δύσβατο
προσφέρουν τοπίο με απροσδόκητες
εναλλαγές ανάμεσα στο φως και τη σκιά, τη
γυμνή πέτρα και τα πράσινα λαγκάδια, το
βράχο και τις κρυφές ακρογιαλιές.
Οι ακτές, κυρίως απότομες στα ανατολικά,
σχηματίζουν μικρούς κολπίσκους, με
μεγαλύτερο και πιο ασφαλή τον κόλπο του Πανόρμου,
στη βορειοανατολική πλευρά του νησιού.
Καλύτερες παραλίες στο νησί:
Τήνος, μεγάλη η χάρη της. Ενσάρκωση του ωραίου και του ιερού. Καθρέπτης του αληθινού ελληνικού πολιτισμού. Ανάσα ψυχής. Βιτρίνα καθαριότητας και αρχοντιάς.
Χρήσιμα Τηλέφωνα
Λιμεναρχείο Πειραιά: 210-4226000-3
Πρακτορεία
Πειραιά: 210-4124800/ 4177453 /4179822/ 4124900/ 4125155
Λιμεναρχείο Ραφήνας: 22940-22300/ 22487/ 28888
Πρακτορεία Ραφήνας: 22940-23150/ 78538/ 79901
Λιμεναρχείο Θεσσαλονίκης: 2310-531505
Λιμεναρχείο Τήνου: 22830-22348
Τουριστική Αστυνομία: 22830-23670
Πανελλήνιο Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελίστριας Τήνου: 22830-22256
Δήμος Τήνου: 22830-22234