Η ηλικία κατά την οποία γίνονται φανερά ως επί το πλείστον τα πρώτα σκιρτήματα του έρωτα δεν είναι η ίδια για όλα τα παιδιά και συνδέεται με παράγοντες που ίσως φανούν περίεργοι σε μια πρώτη ανάγνωση. Ο Δημήτρης Φιλοκώστας, παιδοψυχίατρος και οικογενειακός θεραπευτής, εξηγεί: «Μπορεί ν’ ακούγεται περίεργο, αλλά μελέτες έχουν δείξει ότι παιδιά πολύ μικρής ηλικίας, ακόμη και τριών ή τεσσάρων ετών, μπορεί να εκδηλώσουν έντονα συναισθήματα αγάπης. Νεότερες έρευνες, μάλιστα, δείχνουν ότι το αίσθημα του φόβου και η ανασφάλεια μπορεί να επιτείνουν την ανάγκη ενός παιδιού -αλλά κι ενός ενήλικα- να ερωτευτεί με πάθος. Ωστόσο, τα ερωτικά συναισθήματα εκδηλώνονται συνήθως κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Οι έφηβοι έχουν να διαπραγματευτούν τις αλλαγές στο σώμα τους, αλλά παράλληλα και το άγχος του αποχωρισμού από τους γονείς τους. Επιπλέον, η σεξουαλική ωρίμανση δίνει μια διαφορετική διάσταση στα ερωτικά συναισθήματα απέναντι σ’ ένα άλλο άτομο», επισημαίνει ο κ. Φιλοκώστας.
Και πώς εκδηλώνεται;
Σε ό,τι αφορά στην εκδήλωση του ερωτικού ενδιαφέροντος, φαίνεται να μην υπάρχουν διαφοροποιήσεις σε σχέση με την ηλικία, σύμφωνα με τον παιδοψυχίατρο: «Πρόκειται για την ανάγκη να είσαι μαζί με το αντικείμενο του πόθου σου. Όταν είσαι μαζί του και αισθάνεσαι ότι έχεις την αγάπη και το ενδιαφέρον του, τότε μπορεί να αισθάνεσαι χαρά, μέχρι και έκσταση. Κι όταν το αποχωρίζεσαι, αισθάνεσαι άδειος κι απελπισμένος. Λένε ότι ο τρόπος με τον οποίο εκφράζει κάποιος τα ερωτικά συναισθήματά του -με περισσότερη ή λιγότερη ανασφάλεια- αντανακλά στη σχέση που είχε ως βρέφος με τη μητέρα του. Όπως έγραφε ο Έριχ Φρομ, υπάρχουν δυο είδη αγάπης: ν’ αγαπάς κάποιον επειδή τον χρειάζεσαι. Και να χρειάζεσαι κάποιον επειδή τον αγαπάς».
Η «αγνή παιδική αγάπη»
Συχνά ανακαλούμε στη μνήμη μας τους έρωτες των παιδικών μας χρόνων, για να περιγράψουμε την αγνή και άδολη αγάπη που αναζητούμε σε όλη μας τη ζωή. Σήμερα, που τα παιδιά και οι έφηβοι γίνονται αποδέκτες μιας πληθώρας πληροφοριών οι οποίες αφορούν και στην ερωτική τους ζωή, πόσο εφικτό είναι το να εξακολουθεί να υπάρχει αυτού του είδους η αγάπη; Ο κ. Φιλοκώστας είναι ξεκάθαρος: «Τώρα πια, μέσα από την τηλεόραση και το Ίντερνετ κυρίως, ο κόσμος των παιδιών έπαψε να έχει όρια σε σχέση με τον κόσμο των μεγάλων. Αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά έχουν πρόσβαση στον τρόπο με τον οποίο οι ενήλικες βλέπουν τον κόσμο και συμπεριφέρονται. Αυτό δεν μπορεί παρά να έχει μια αντανάκλαση και στον τρόπο με τον οποίο ένα παιδί καταλαβαίνει τις σχέσεις με το άλλο φύλο». Ωστόσο, ο παιδοψυχίατρος δίνει και μία άλλη οπτική στο θέμα: «Η αγνή παιδική αγάπη αποτελεί σύνηθες φαινόμενο σε όλες τις ηλικίες, ενώ και ο πλατωνικός έρωτας είναι πιθανό να εκδηλωθεί στην εφηβεία, αλλά και αργότερα».
Μαμά, ερωτεύτηκα!
Όταν οι γονείς έρχονται «αντιμέτωποι» με τον πρώτο έρωτα του παιδιού τους, αντιδρούν με χίλιους διαφορετικούς τρόπους, όπως αναφέρει ο κ. Φιλοκώστας: «Μπορεί είτε να δείξουν απόλυτη αποδοχή είτε να απαγορέψουν ολότελα μια ερωτική σχέση ή ακόμη κι ένα ερωτικό συναίσθημα. Η στάση τους έχει να κάνει με τις δικές τους απόψεις για το τι σημαίνει έρωτας, ενηλικίωση, εμπιστοσύνη, αλλά και με τις προσωπικές τους ιστορίες». Γενικές συμβουλές για το πώς θα πρέπει οι γονείς να χειριστούν τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα του βλασταριού τους δεν μπορούν να έχουν εφαρμογή σε κάθε περίπτωση. Ωστόσο, ο κ. Φιλοκώστας υποστηρίζει ότι οι γονείς θα πρέπει ν’ αφήσουν τα πράγματα να εξελιχθούν: «Λένε ότι δεν μπορείς να ζητήσεις απ’ τον άνεμο να σταματήσει να φυσά, δεν μπορείς να ζητήσεις απ’ τη βροχή να σταματήσει να πέφτει!».
Από την άλλη, το ερωτικό συναίσθημα, ειδικά όταν πρόκειται για κάποιον έφηβο, αποτελεί μια καλή αφορμή για συζήτηση μέσα στο σπίτι. «Ο έφηβος είναι περίεργος και προσπαθεί να καταλάβει τι του συμβαίνει. Είναι πιθανό μάλιστα να βρει το θάρρος να ρωτήσει, συνήθως τη μαμά. Κάπως έτσι είναι δυνατό να αρχίσουν να συζητιούνται θέματα που σχετίζονται με την ενηλικίωση: η σεξουαλικότητα και οι προφυλάξεις στο σεξ, οι αναζητήσεις και οι αγωνίες που κουβαλά ένα παιδί μεγαλώνοντας, οι ιστορίες που θέλουν να μοιραστούν η μαμά κι ο μπαμπάς από τις σχέσεις τους με το άλλο φύλο όταν ήταν πιο νέοι…». Για το αν μπορούν αυτές οι συζητήσεις να βοηθήσουν ένα παιδί να τα βγάλει πέρα με μια «καταιγίδα» από συναισθήματα, ο παιδοψυχίατρος είναι ξεκάθαρος: «Ας είμαστε ταπεινοί. Έτσι κι αλλιώς, ο έρωτας ζητά όσα ο έρωτας δεν μπορεί να δώσει».
Ευχαριστούμε θερμά για τη βοήθειά του τον Δημήτρη Φιλοκώστα, παιδοψυχίατρο, www.paidopsy.gr